Η λίστα με τα αυτοάνοσα νοσήματα μεγαλώνει ολοένα και περισσότερο και όσο περισσότερες ασθένειες συνειδητοποιούμε ότι περιλαμβάνει, τόσο περισσότερο αναρωτιόμαστε μήπως αφορά κι εμάς!
Τα θεωρούμε και κατά κάποιον τρόπο είναι οι ασθένειες της εποχής μας. Ολοένα και περισσότερο ακούμε για ανθρώπους που ανακαλύπτουν ότι υποφέρουν από κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Πιθανώς κάποιο ή και περισσότερα από ένα τέτοια νοσήματα να απασχολούν και εμάς. Είναι όμως πράγματι έτσι; Γίνονται τα αυτοάνοσα πιο συχνά όσο περνάνε τα χρόνια; Αυτό που σίγουρα συμβαίνει είναι ότι οι ειδικοί τα μελετάνε περισσότερο, με αποτέλεσμα να τα γνωρίζουν και να τα αναγνωρίζουν καλύτερα, κάνοντας έτσι πιο έγκαιρες και έγκυρες διαγνώσεις. Παρ’ όλα αυτά, οι ειδικοί δεν γνωρίζουν τα πάντα γι’ αυτά τα συχνά νοσήματα, αφού αφορούν 5-8 στα 100 άτομα.
Τι ακριβώς εννοούμε με τον όρο αυτοάνοσο νόσημα;
Οι ειδικοί ως αυτοάνοσο, χαρακτηρίζουν μία ασθένεια ή μια κατάσταση που προκύπτει όταν υγιής ιστός του σώματος δέχεται επίθεση, και τελικά καταστρέφεται, από το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του οργανισμού. Για παράδειγμα, μια τέτοια ασθένεια είναι ο διαβήτης τύπου 1, όπου το ανοσοποιητικό σύστημα, που είναι ουσιαστικά η άμυνα του οργανισμού, μπερδεύει τα β-κύτταρα του παγκρέατος και τα περνάει για ξένους εισβολείς, με αποτέλεσμα να τους επιτίθεται και να τα καταστρέφει. Το αποτέλεσμα στην περίπτωση του διαβήτη τύπου 1 είναι ο οργανισμός να μην μπορεί να παράγει πια την απαραίτητη ινσουλίνη ώστε να ελέγξει το σάκχαρο του αίματος. Εκτός όμως από τον διαβήτη τύπου 1 υπάρχουν και πολλά άλλα αυτοάνοσα, περισσότερα από 80, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η λεύκη, ο λύκος, η θυρεοειδίτιδα Hashimoto και η ρευματοειδής αρθρίτιδα.
Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα αυτοκαταστρέφεται
Κατά γενική ομολογία, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι η ασπίδα του οργανισμού απέναντι σε οτιδήποτε θα μπορούσε να τον βλάψει (τοξικές ουσίες, βακτήρια, ιοί κ.ά.), παράγοντας αντισώματα για να καταστρέψουν τους ανεπιθύμητους εισβολείς του οργανισμού. Ωστόσο, κάποιες φορές το ανοσοποιητικό δεν μπορεί να ξεχωρίσει τον υγιή αντισώματα, με αποτέλεσμα αυτός να τους επιτίθεται, καταστρέφοντάς τα, ακόμη κι αν του είναι χρήσιμα.
Γιατί;
Οι αιτίες που καθιστούν αυτοκαταστροφικό το ανοσοποιητικό σύστημα δεν είναι εντελώς ξεκάθαρες. Όμως, επιστήμονες έχουν αναπτύξει ορισμένες θεωρίες, βάσει των οποίων πιστεύουν ότι βακτήρια ή ιοί, χημικοί παράγοντες, φάρμακα, καθώς και περιβαλλοντικοί παράγοντες, ίσως να είναι υπεύθυνοι γι’ αυτό. Επιπλέον, λέγεται ότι το στρες επηρεάζει σημαντικά την εκδήλωση των αυτοάνοσων νοσημάτων. Παρ’ όλα αυτά, τα αυτοάνοσα μπορεί να εμφανιστούν χωρίς να συνυπάρχουν όλοι οι προδιαθεσικοί παράγοντες (όπως για παράδειγμα το στρες).
Ποιο είναι το φύλο που νοσεί συχνότερα;
Οι νέες γυναίκες, εκείνες που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία, σε περίοδο εγκυμοσύνης ή έχουν γεννήσει το προηγούμενο χρονικό διάστημα, είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κάποιο αυτοάνοσο νόσημα. Χωρίς η ακριβής αιτία να είναι ακόμη καθορισμένη, οι γυναικείες ορμόνες πιθανόν να παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωσή τους.
Τα πιο συχνά αυτοάνοσα νοσήματα
Ανάμεσα στις 80 αυτοάνοσες ασθένειες που υπάρχουν καταγεγραμμένες από τους επιστήμονες κάποιες είναι πιο συνηθισμένες και ως εκ τούτου πιο γνωστές. Αυτές είναι:
- Νόσος του Άντισον
- Κοιλιοκάκη
- Νόσος του Graves
- Θυρεοειδίτιδα Hashimoto
- Σκλήρυνση Κατά Πλάκας
- Ρευματοειδής Αρθρίτιδα
- Λύκος
- Ψωρίαση
- Διαβήτης Τύπου 1
Ποια είναι τα συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων;
Είναι αρκετά δύσκολο να μιλήσει κανείς για συμπτώματα που είναι ύποπτα για τα αυτοάνοσα νοσήματα, μιας και καλύπτουν μια πολύ μεγάλη γκάμα. Παρ’ όλα αυτά, υπάρχουν κάποια γενικά συμπτώματα όπως η κούραση, ο πυρετός, τα εξανθήματα, ο πόνος στις αρθρώσεις και μια γενική αίσθηση ότι κάποιος δεν αισθάνεται καλά. Επίσης, τα συμπτώματα αυτά τείνουν να είναι πολύ έντονα όταν η ασθένεια – που ουσιαστικά είναι χρόνια – είναι σε έξαρση, ενώ είναι πολύ ελαφρύτερα, όταν η ασθένεια είναι σε ύφεση.
Μπορούν τα αυτοάνοσα νοσήματα να αντιμετωπιστούν;
Μπορεί να μην υπάρχουν ακόμη ακριβείς και αποτελεσματικές θεραπείες για τα αυτοάνοσα νοσήματα, ωστόσο μπορούν να βοηθήσουν κάποιες θεραπευτικές μέθοδοι και κανόνες μέσω των οποίων μπορούμε να ελέγξουμε την κατάσταση, ζώντας καλύτερα με αυτά. Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπισή τους, οι ειδικοί συμβουλεύουν:
- Προσπάθεια διαχείρισης του στρες, κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής και ζητώντας επαγγελματική βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας, όταν χρειάζεται.
- Υγιεινός τρόπος ζωής (αποφυγή καπνίσματος, μεσογειακή διατροφή με φρέσκα φρούτα και λαχανικά, συστηματική άσκηση και ξεκούραση).
- Λήψη φαρμάκων που έχει βρεθεί ότι βοηθάνε στον έλεγχο των συμπτωμάτων των εν λόγω νοσημάτων σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού που μας παρακολουθεί.
- Αποφυγή όσων αποδεδειγμένα προκαλούν έξαρση των συμπτωμάτων, όπως για παράδειγμα διάφορα φάρμακα, αντισυλληπτικά ή το κάπνισμα.
- Φυσικοθεραπεία και άλλες πιο ειδικές θεραπευτικές παρεμβάσεις, όταν χρειάζεται.
